Sống Biết-Sống Đúng-Sống Thực
Triết học là hệ thống tư tưởng của con người về cuộc sống. Triết lý để sống chứ không phải để bàn cãi suông. Khi con người còn sống trong nghèo đói, chiến tranh … còn phải trông chờ đấng đạo sư, giáo chủ kêu gọi chiến tranh hay hòa bình thì cuộc sống của con người còn thiếu sót, sai lầm.
Con người sinh ra đều tự hỏi sống như thế nào? Đó là tự do đầu tiên bạn chọn trong cuộc đời. Chọn cuộc sống Đúng, bạn sẽ không hối hận vì đã sinh ra. Chọn Sai, bạn sẽ có cả đời hối tiếc…phải chi…biết thế…. Vậy thế nào là Đúng? Phải Biết. Muốn biết phải có quan tâm Thực sự để sống và chiêm nghiệm kết quả.
Thế nào là Sống Biết –Sống Đúng – Sống Thực?
Sống biết
“Khôn cũng chết, dại cũng chết. Biết thì sống”. (tục ngữ VN)
Trong cuộc sống, con người học hỏi, quan sát, ghi nhận rất nhiều sự kiện nhưng sự hiểu biết của cá nhân đòi hỏi sự điều chỉnh để hòa hợp với xã hội và thiên nhiên như một tổng thể và toàn diện. Nhiều người cho rằng biết cách sống là biết cách tồn tại, sống còn qua những biến cố trong đời sống xã hội, thiên nhiên. Biết sống không phải dựa vào sự khôn ngoan, kiến thức, mưu mẹo để vượt lên trên làm giàu; lợi dụng sự yếu kém của kẻ khác để thủ lợi hay khai thác kẽ hở của xã hội để trốn thuế, né tránh trách nhiệm. Nhưng trong sự tranh đấu để sống còn nếu không biết điều tiết tất sẽ sinh xung đột, chiến tranh và “biết sống” như vậy là dẫn đến sự hủy diệt. Vậy biết sống không phải chỉ vì bản thân mà sống hay phải sống với vị thế hơn người mà nên sống hòa hợp cùng với người (xã hội) và thiên nhiên. Biết sống cũng không phải “sống chết mặc bây, tiền thầy bỏ túi” vì khi con người sinh ra và lớn lên trong xã hội đã nhờ vào xã hội để phát triển. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào con người cũng cần xã hội, cho dù cá thể có đồng ý hay không về công ước xã hội (social contract).
Nếu cá nhân muốn cải tổ xã hội, đó là con đường cách mạng. Để chuyển hóa xã hội, phải chuyển hóa con người trước: cách mạng bản thân. Nếu chỉ lợi dụng cơ cấu và dịch vụ xã hội để đạt nhu cầu bản thân mà tránh né trách nhiệm xây dựng xã hội (thí dụ: tôi không thích, chú ý, tham dự…chính trị, đóng thuế, tham dự bầu cử v.v…) thì đó không phải là cách mạng bản thân.
Sống biết không phải chỉ là trau dồi kiến thức, sử dụng kiến thức để chiếm ưu thế xã hội đối với người kém may mắn hơn. Sống biết phải là cái biết thiết thực cho bản thân. Nếu bạn biết những việc trên trời, dưới biển nhưng lại không có hiểu biết gì về lục phủ ngũ tạng, sự điều hành sinh hoạt của cơ thể của chính bạn, về những phản ứng tâm-sinh lý của con người bạn thì hẳn là bạn đã không biết “người Sống” (xem LĐA: Chìa Khóa Công Việc) như là chủ thể với sinh hoạt Tâm lý-Sinh lý.
Sự hiểu biết của con người là qua giáo dục. Giáo dục là khởi điểm và chung điểm của Chính Trị. (LĐA: Tu Dưỡng Thắng Nhân). Tu dưỡng là giáo dục bản thân và từ đó góp phần chuyển hóa xã hội. Chính trị là mọi sinh hoạt trong đời sống hàng ngày. Trốn tránh trách nhiệm chính trị chỉ là lối ngụy biện của bất cứ cá nhân nào sống trong tập thể xã hội, dân tộc, quốc gia….
Nhưng biết sống chưa đủ để xây dựng con người và xã hội.
Sống Biết phải cần Sống Đúng.
Sống Đúng
Thế nào là sống đúng?
Mỗi con người chọn một cách sống và như vậy họ cho là sống đúng (như ý mình muốn). Nhưng không hẳn ai cũng được như ý. Vì sống trong một xã hội, cá thể nhìn ra xung quanh và có sự so sánh. Khi có so sánh là có ham muốn, tham vọng và dẫn đến tranh chấp, xung đột. Sống Đúng theo cá nhân chưa chắc đã đúng cho xã hội và thiên nhiên. Con người sống đơn độc hay trong tập thể xã hội đều cùng khai thác thiên nhiên (trồng trọt, đánh cá, xây dựng nhà cửa…). Nếu ai cũng muốn ăn món ngon, phần tốt thì ai sẽ chịu thiệt (phần ăn, miếng đất). Nếu cá nhân lợi dụng sự khôn khéo trong đời sống (như hoạt động kinh tế) để thâu lợi nhuận (gọi là đóng góp và phát triển xã hội) mà tàn phá môi sinh thì hậu quả là ai sẽ chịu?
Sống Đúng không phải là chỉ trong phạm vi cá nhân mà còn là tập thể (xã hội). Do đó cách mạng là thay đổi bản thân qua sống đúng sẽ dẫn đến cách mạng thay đổi xã hội. Một người có thể tự nhận là sống đúng theo ý hắn nhưng nếu cuộc sống gây hại cho xã hội và thiên nhiên thì cuộc sống của hắn không đúng và cần thay đổi. Một khi sống đúng là hướng thượng thì xã hội mới phát triển mà không gây xung đột và như vậy một Duy Nhân Cương Thường cần được thiết lập như là một hiến pháp tổng thể và triệt để của nhân loại chứ không riêng cho một quốc gia hay một dân tộc. Đó cũng là lý do để cho thấy Sống Đúng là sống theo Trinh-Bình-Hòa (xem LĐA: Sinh Mệnh Tâm lý), là sống theo cương thường của nhân loại chứ không phải chỉ riêng những gì mà Hiến Pháp qui định trong một quốc gia. Sống Đúng không phải chỉ là cuộc sống mà cả cách sống (kiếm sống) đúng đắn.
Krishnamurti (cách kiếm sống đúng đắn): “Đối với một người thực sự mong ước tìm được
một phương tiện kiếm sống đúng đắn, đời sống thuộc kinh tế như hiện nay nó được
tổ chức là điều khó khăn cực kỳ. Như người hỏi đưa ra, những xu hướng kinh tế đều
có liên quan với nhau và vì vậy nó là một vấn đề phức tạp; và cũng giống như tất
cả những vấn đề phức tạp khác của con người, nó phải được tiếp cận một cách rất
đơn giản. Bởi vì xã hội đang trở nên mỗi lúc một phức tạp và được tổ chức, sự kỷ
luật của tư tưởng và hành động đang được yêu cầu phải tuân theo bởi vì lợi ích
của sự hiệu quả. Sự hiệu quả trở thành sự nhẫn tâm khi những giá trị thuộc giác
quan thống trị, khi những giá trị vĩnh cửu không được quan tâm.
Chắc chắn có những cách kiếm sống sai lầm. Một người giúp đỡ trong việc
chế tạo vũ khí và những phương tiện khác để giết chết những con người thân thuộc
của anh ấy, chắc chắn bận tâm đến sự bạo lực thêm nữa, và không bao giờ mang lại
hòa bình trong thế giới. Người chính trị mà, hoặc vì lợi ích của quốc gia anh ấy
hoặc của chính anh ấy hoặc của một học thuyết, quan tâm đến sự cai trị và bóc lột
những người khác, chắc chắn đang sử dụng những cách kiếm sống sai lầm, mà dẫn đến
chiến tranh, đến đau khổ và phiền muộn của con người. Vị linh mục mà bám vào một
niềm tin, giáo điều, hay thành kiến đặc biệt, mà bám vào một hình thức đặc biệt
của thờ phụng và cầu nguyện, cũng đang sử dụng phương tiện kiếm sống sai lầm, bởi
vì anh ấy chỉ đang truyền bá sự dốt nát và không-khoan dung, mà bố trí con người
chống lại con người. Bất kỳ nghề nghiệp nào mà dẫn đến và duy trì sự phân chia
và xung đột giữa con người và con người chắc chắn là một phương tiện kiếm sống
sai lầm.
Phương tiện kiếm sống của chúng ta bị định đoạt qua truyền thống hay qua
tham lam và tham vọng, đúng chứ? Thông thường, chúng ta không cố ý bắt đầu chọn
lựa cách kiếm sống đúng đắn. Chúng ta chỉ quá cám ơn khi nhận được công việc gì
chúng ta có thể kiếm được, và một cách mù quáng tuân theo hệ thống kinh tế thiết
lập quanh chúng ta. Nhưng người hỏi muốn biết làm thế nào để rút lui khỏi sự trục
lợi và chiến tranh. Muốn rút lui khỏi chúng, anh ấy phải không cho phép chính
anh ấy bị tác động, cũng không bị áp lực bởi nghề nghiệp thuộc truyền thống, và
cũng không được ganh tị lẫn tham vọng. Nhiều người chúng ta chọn lựa một nghề
nghiệp nào đó bởi vì truyền thống hay bởi vì chúng ta thuộc một gia đình của luật
sư hay quân đội hay chính trị hay kinh doanh; hay sự tham lam quyền hành và vị
trí của chúng ta định đoạt nghề nghiệp của chúng ta; sự tham vọng thúc ép chúng
ta ganh đua và nhẫn tâm trong sự ham muốn thành công của chúng ta. Thế là người
không muốn trục lợi và góp phần vào nguyên nhân của chiến tranh, phải không còn
tuân theo truyền thống, chấm dứt tham lam, tham vọng, và tự tìm kiếm. Nếu anh ấy
phủ nhận những điều này, tự nhiên anh ấy sẽ tìm được nghề nghiệp đúng đắn.
Mặc dầu nó quan trọng và hữu ích, nghề nghiệp đúng đắn không là một kết thúc
trong chính nó. Bạn có lẽ có một phương tiện kiếm sống đúng đắn, nhưng nếu bên
trong bạn thiếu thốn hay nghèo khó bạn sẽ là cái nguồn của đau khổ cho chính bạn
và thế là cho những người khác; bạn sẽ thiếu suy nghĩ, sẽ bạo lực, sẽ tự-khẳng
định. Nếu không có sự tự do phía bên trong của sự thật, bạn sẽ không có hân
hoan, không an bình. Trong tìm kiếm và khám phá sự thật phía bên trong đó, một
mình, liệu chúng ta có thể không những mãn nguyện cùng chút ít, nhưng còn nhận
biết được cái gì đó vượt khỏi tất cả sự đo lường. Trước hết chính là điều này mà
phải được tìm kiếm, tiếp theo những sự việc khác sẽ hiện diện trong sự thức dậy
của nó.
Tự do phía bên trong của sự thật sáng tạo này không là một quà tặng, nó
phải được khám phá và được trải nghiệm. Nó không là một thành tựu để được tập hợp
cho chính bạn và tôn vinh bạn. Nó là một trạng thái của đang hiện diện, giống
như yên lặng, mà trong đó không có trở thành, mà trong đó có trọn vẹn. Sáng tạo
này có lẽ không cần thiết phải tìm kiếm sự diễn tả; nó không là một tài năng mà
đòi hỏi một thể hiện phía bên ngoài. Bạn không cần là một họa sĩ vĩ đại và cũng
không cần có một khán giả; nếu bạn tìm kiếm những điều này, bạn sẽ bỏ lỡ sự thật
phía bên trong. Nó không là một quà tặng, nó cũng không là kết quả của tài
năng; nó phải được tìm ra, kho tàng bất diệt này, khi tư tưởng giải thoát chính
nó khỏi dục vọng, ý muốn thấp hèn, và dốt nát, khi tư tưởng giải thoát chính nó
khỏi thế giới trần tục và sự khao khát để hiện diện của cá nhân. Nó phải được
trải nghiệm qua sự suy nghĩ và suy gẫm đúng đắn. Nếu không có sự tự do phía bên
trong này của sự thật, sự tồn tại là đau khổ. Như một người khát tìm kiếm nước,
cũng vậy chúng ta phải tìm kiếm. Sự thật, một mình nó, có thể thỏa mãn cơn khát
của vĩnh hằng”.
Nhưng Sống Đúng chưa hẳn là Sống Thực?
Sống Thực
Thế nào là Sống Thực?
Sự thực bạn muốn gì, thích gì, muốn làm gì, làm như thế nào thì chỉ trong lòng mỗi cá nhân mới biết. Nhưng cho dù không nói ra thì sự thực lâu ngày cũng hiển lộ qua đời sống của cá nhân. “Phú quý sinh lễ nghĩa”, “một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp”… Sống Thực khi con người có Tu Dưỡng để hiểu Sinh Mệnh Tâm lý (xem Lý Đông A: SMTL). Khi hiểu cơ thể con người cần được nuôi dưỡng như thế nào? Ăn, thở, ngủ, nghỉ, làm việc, giải trí … và tương quan giữa cá nhân, xã hội, thiên nhiên để phát triển và thăng hoa trong sự hòa hợp, an bình. Hiểu mệnh lý là một điều khó nhưng nếu sống đúng thì tránh được bệnh tật, lo âu quá đáng và những cám dỗ không thiết thực cho cuộc sống. Nhưng nếu con người có quyết tâm làm chủ sinh mệnh (sinh mệnh chủ thể) thì “hãy đốt đuốc lên mà đi” “hãy làm chủ lấy mình” “trông về trước, ngoái về sau, tự tìm lấy con đường (đạo kỷ) cho chính mình” (xem LĐA: Tu Dưỡng Thắng Nhân). Đây là lúc con người đối diện với niềm tin tâm linh, tín ngưỡng, tôn giáo để vượt lên các quan niệm về thần quyền. Còn dựa vào lãnh đạo tôn giáo thì không thể có tự do, mất tự do (dù là phạm vi tâm linh) sẽ ảnh hưởng đến tâm lý cá nhân và các hoạt động chính trị trong đời sống của y với xã hội và thiên nhiên (trường hợp tranh chấp tại Jerusalem hiện nay giữa Hồi Giáo và Do Thái Giáo).
Sống thực không phải chỉ trong không gian và thời gian của cuộc sống hiện tại mà trong cả tiềm thức của mỗi cá thể. Sống với sự thực không chỉ là bề mặt của cuộc sống mà là trong tận sâu thẳm ý thức của con người. Bạn có thể giả dối với bên ngoài nhưng không thể dối gạt tâm thức, tiềm thức chính mình. “Tướng tự Tâm sinh. Tướng tuỳ Tâm diệt” : Hình tướng, hành động là do Tâm (suy nghĩ) tạo ra. Nếu Tâm không khởi thì Tướng sẽ không hiển lộ. Do đó, tâm thức con người phải hoàn toàn tự do để tự chủ sinh mệnh (xem LĐA: sinh mệnh chủ thể). Một khi đã khởi sự gian lận với bản thân (ý thức: khi tỉnh) sẽ ảnh hưởng đến tiềm thức (trong giấc ngủ, cơn mê) thì chẳng bao lâu thực hư sẽ lẫn lộn và cuộc sống của bạn sẽ như con diều đứt dây mặc dù niềm tin tôn giáo của bạn có thâm sâu tới đâu thì thực tế cuộc sống của bạn cũng đã mất gốc.
Sống thực không phải với những gì có trước mặt, xung quanh. Sống Thực là sống: suy nghĩ, hành động với bản thể, cơ thể của bạn sinh ra sao (đầy đủ hay khuyết tật), ngũ quan, tứ chi, lục phủ, ngũ tạng, huyết thống … nếu bạn không hiểu rõ cơ thể bạn hoạt động ra sao thì tất cả cái “thực” bên ngoài sẽ không đi chung với cái thực bên trong bạn. Khi bạn biết sống là ăn, thở và đó là sức khoẻ của bản thân bạn. Nếu sống đúng như vậy, bạn sẽ tránh được bệnh tật do sự mất quân bình của cơ thể (giai đoạn một). Vậy nếu cơ thể bạn suy yếu, bệnh tật vì bạn đã lạm dụng (abuse) cơ thể quá đáng thì bạn đã không sống thực với bản thân tự nhiên đã tạo ra cho bạn. Giữ sức khoẻ và tránh những hoạt động không cần thiết cho cơ thể (thể thao quá nhiều, qua đáng…không điều dưỡng cơ thể theo thời gian: tuổi già thì bắp thịt, tim, phổi… không thể hoạt động như lúc trẻ hoặc ăn những thức ăn cơ thể phải làm việc quá sức để tiêu hóa) cũng là một cách tàn phá sức khoẻ (giai đoạn hai) và khi chẳng may bạn bị tai nạn thì cơ thể bạn đã suy yếu (giai đoạn 1 và 2) thì chẳng có nhà thương, bác sĩ nào cứu bạn nổi. Rồi như vậy bạn sẽ đòi hỏi chính phủ hay cơ quan y tế sẽ phải làm gì để giúp bạn một khi bạn đã không sống và đối xử đúng với chính bản thân bạn. Hãy sống đúng với cái biết của bạn.
Sống thực sẽ hiển lộ nơi bản thân, trong sinh hoạt hàng ngày, vì “tu dưỡng thắng nhân” (xem LĐA) là tiến trình sinh hoạt hàng ngày của một cá thể qua hành động của y tương giao với xã hội.
Chỉ có Sống Thực mới hiểu “chí trung hòa, chí đạo đức, chí lương tri” (xem LĐA: SMTL) và qua sự giáo dục bản thân mới ý thức về giáo dục và ý nghĩa cuộc sống của con người và giữa người với xã hội, thiên nhiên và từ giáo dục đi đến thay đổi chính trị với sự xây dựng con người mới thì cuộc cách mạng triệt để, toàn diện để xây dựng hòa bình, hạnh phúc mới bền vững mà không là ảo ảnh.
Có sự hiểu lầm trong xã hội dân chủ hiện nay là quyền tự do ngôn luận và mưu cầu hạnh phúc. Nhưng không phải ai cũng có chọn lựa đúng về “ngôn luận” và “hạnh phúc” vì sự giáo dục bản thân khác nhau. Khi thất bại xảy đến thì quá muộn để thay đổi. Khi dân gian được dạy rằng: “chỉ cách câu cá chứ không cho cá” (ý nói cách kiếm sống để tự túc, chứ không cho thức ăn để tránh sự ỷ lại). Nhưng thực tế, tại trường học (xã hội) lại dạy trẻ em: “thực hiện giấc mơ của bạn” (I have a dream) nhưng lại không dạy thực hiện như thế nào thành thử những giấc mơ làm giàu, nổi tiếng…trở thành bãi chiến trường của tuổi trẻ bất kể lương tri, lẽ phải, đạo đức… mà họ tin là sống Biết, sống Thực… nhưng không phải là sống Đúng.
Theo LĐA thì Sống Biết-Sống Đúng-Sống Thực là một tiến trình tung hợp, tri-hành hợp nhất. Nếu biết cách sống (ăn, ngủ, nghỉ…) thì bản thân (tinh thần, cơ thể) sẽ khoẻ mạnh, an bình…thì đó mới là sống Đúng và bạn có thể giúp người khác (xã hội, dân tộc, nhân loại) cũng được như vậy thì mới là sống Thực. Và khi Sống Thực, nói thực thì bạn không còn gì để lo lắng nữa và đó chính là khởi đầu sự Tự Do và bình yên của chính bạn và xây dựng xã hội mà mọi người cùng mong đợi.
Phải chăng vì thế LĐA đã nói trong Tu Dưỡng Thắng Nhân: “Thắng Nhân là một con người mới, cuộc sống mới của con người Nhân chủ có sức sống tiềm tàng vô tận và sinh động của bản thân: sống đúng, sống thực, sống hết mình…”
TCL
Tháng 12 năm 2017 (lịch Việt 4897)
VA
Xem LĐA: Sinh Mệnh Tâm Lý, Tu Dưỡng Thắng Nhân, Triết Học Thắng Nghĩa, Duy Nhân Cương Thường: thangnghia.org
Xem Krishnamurti: cách kiếm sống đúng đắn. Thuvienhoasen.org
Nguồn: https://nganlau.com/2018/07/15/song-biet-song-dung-song-thuc/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét